Astma, a ściślej astma oskrzelowa, jest chorobą, której istotą jest stan zapalny prowadzący do ograniczenia przepływu w drogach oddechowych – na skutek skurczu oskrzeli i gromadzenia się w nich gęstego śluzu – powodujący nawroty świszczącego oddechu, duszności, uczucia ściśnięcia klatki piersiowej i kaszlu – głównie w nocy i nad ranem. 
 

Klinicznie astma przebiega na ogół napadowo, będąc z patofizjologicznego punktu widzenia przewlekłą chorobą zapalną. Astma oskrzelowa jest chorobą znaną od dawna. Początkowo definiowano tę chorobę, odwołując się głównie do jej objawów, później zwrócono uwagę również na jej przyczyny oraz wpływ na czynność układu oddechowego. Najnowsza definicja została podana w 1995 roku przez ekspertów amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia (NIH). Według tego określenia astma jest chorobą zapalną, w której uczestniczy wiele komórek, głównie komórki tuczne (mastocyty), granulocyty kwasochłonne (eozynofile) i limfocyty T. Objawy astmy są przede wszystkim związane z rozlanym, lecz zmiennym ograniczeniem przepływu w drogach oddechowych, które jest częściowo odwracalne, samoistnie lub pod wpływem leczenia. Stanowi zapalnemu towarzyszy też nadwrażliwość na różne bodźce.
Na świecie na astmę choruje ok. 10-15 % dzieci. Wśród dorosłych choroba ta jest rzadsza, bo pojawia się u 5-10 % populacji. Ogólnie jednak zapadalność na astmę zwiększa się i – co za tym idzie – wzrastają koszty leczenia, szczególnie szpitalnego. Astma jest chorobą cywilizacyjną. Dawno już zauważono, że występuje znacznie częściej w krajach wysoko uprzemysłowionych, szczególnie tam, gdzie zanieczyszczenia środowiska, zwłaszcza atmosfery, są duże. Jak na razie, nie ma jasności co do tego czy istnieje bezpośredni patogenetyczny związek pomiędzy chemicznymi skażeniami powietrza a astmą. Wiadomo jednak, że w czasie trwania smogu (dramatycznego nagromadzenia się w powietrzu cząsteczek dwutlenku siarki, ozonu, tlenków azotu i spalin z silników dieslowskich) znacząco rośnie liczba hospitalizacji z powodu zaostrzeń astmy i częściej zdarzają się zgony spowodowane gwałtownym nasileniem choroby.
Astma występuje rodzinnie. Jeśli choć jedno z rodziców ma astmę, prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby u dziecka wynosi 30%; jeśli oboje rodzice mają astmę, to prawdopodobieństwo astmy u dziecka wynosi aż 50%. Według medycyny konwencjonalnej astma ma podłoże alergiczne. Oficjalnie podaje się, że najczęstszą przyczyną astmy jest alergia; tak jest w 90% przypadków astmy u dzieci i w 50% przypadków u osób dorosłych. Jakie alergeny najczęściej powodują astmę? Dowiadujemy się, że: 
– „Najczęściej są to 20-mikronowe drobiny odchodów roztocza kurzu domowego, żyjącego w ogromnych ilościach w wilgotnych i ciepłych pomieszczeniach z dużą ilością tapicerowanych mebli, dywanami, kotarami. Szczególnie dużo jest ich w sypialniach – w 1 milimetrze sześciennym powietrza jest ich 20 000. Alergeny roztoczy są wdychane podczas ręcznego odkurzania mebli, a także w czasie używania zwykłego odkurzacza oraz w nocy, kiedy – śpiąc – poruszamy się w pościeli.
– Nosicielami alergenów powodujących astmę jest też naskórek zwierząt domowych: psów, kotów (ponad 40% dzieci jest uczulonych na alergeny kocie lub psie). Istotnym rezerwuarem alergenów jest mocz chomików, myszy, świnek morskich, a także odchody i upierzenie papug i kanarków. Zwierzęce alergeny są obecne w powietrzu i kurzu domowym, dlatego osoby chore mogą doznać napadu astmy zaraz po wejściu do mieszkania, w którym przebywa zwierzę.
– Bardzo ważnymi alergenami są zarodniki pleśni. Także aktywne środki chemiczne oraz alergeny zgromadzone w miejscach pracy stanowią ważną przyczynę astmy, szczególnie u osób palących papierosy.
– Często astmę powodują pyłki roślinne (traw, drzew i chwastów).
– Astma zawodowa polega na nadwrażliwości oskrzeli na czynniki zawodowe. Najpospolitszą przyczyną astmy zawodowej jest kontakt ze związkiem chemicznym o nazwie diizocyjanian toluenu (TDI), który jest używany do bejc i farb.
– Do innych czynników wywołujących astmę zaliczają się infekcje wirusowe, uczulenia na niektóre leki, zwłaszcza na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne. Mówi się o tzw. astmie aspirynowej (szacuje się, że uczulenie na aspirynę wyrażone napadami duszności po jej zażyciu dotyczy około 10% chorych na astmę). Są też leki, które mogą nasilić objawy astmy, szczególnie beta-blokery, jedne z najczęstszych leków stosowanych w nadciśnieniu tętniczym i chorobie wieńcowej. Zdarzały się zgony wśród osób cierpiących na astmę po zażyciu leków należących do tej grupy.
– Rozmaite zanieczyszczenia powietrza – dymy, aerozole, domowe środki czystości, silne substancje zapachowe (perfumy) także mogą spowodować wystąpienie skurczu podrażnionych oskrzeli wiodącego do ataku astmy”.
Przewlekły proces zapalny toczący się w ścianie oskrzeli powoduje, że czasem całkiem niealergiczne czynniki wyzwalają napad astmy. Np. oddychanie zimnym i suchym powietrzem, szczególnie w czasie wysiłku fizycznego stanowi silny bodziec powodujący uwolnienie histaminy z komórek tucznych i wystąpienie typowej duszności astmatycznej. Na astmę choruje około 6% dorosłej populacji świata, a liczba chorych wzrasta przeciętnie o 50% w ciągu dekady. Na świecie istnieje bardzo duże zróżnicowanie, jeżeli chodzi o częstość występowania astmy oskrzelowej. Są kraje, w których choroba jest bardzo rzadka, czyli dotyczy poniżej 1% mieszkańców. Astma występuje stosunkowo rzadko na przykład u dzieci Eskimosów oraz dzieci urodzonych w Japonii. Natomiast najwyższą częstość występowania astmy notuje się w Australii. W tym kraju choroba dotyczy powyżej 30% dzieci i powyżej 16% dorosłych. Do 25% chorych dzieci "wyrasta z astmy", ale po 10-15 latach mogą mieć nawroty choroby. W Europie astma jest przypadłością 4,5% dorosłych i ponad 10% dzieci. W krajach Europy Zachodniej, zachorowalność na astmę podwoiła się w ciągu ostatnich 10 lat. W Europie na astmę najczęściej chorują mieszkańcy Wielkiej Brytanii. W Szkocji częstość występowania astmy oskrzelowej u dzieci wynosi również powyżej 30%. Od roku 2000 dysponujemy wynikami badań, z których wynika, że w Polsce częstość występowania astmy u dorosłych wynosi ok. 5,4%, natomiast u dzieci – ponad 8,6%. Na astmę choruje więc prawie 2 miliony dorosłych i ponad milion dzieci. Badania te nie objęły dzieci pomiędzy 1-3 rokiem życia. Ponieważ połowa przypadków astmy ma początek przed trzecim rokiem życia, można przypuszczać, że liczba chorych w Polsce jest większa. Wśród chorych zdiagnozowanych 90% cierpi na astmę łagodną i umiarkowaną, 10% na astmę ciężką. Częstość występowania astmy i innych chorób alergicznych w naszym kraju stale wzrasta, zwłaszcza u dzieci mieszkających w wielkich aglomeracjach miejskich. Jeden z najwyższych wskaźników zachorowalności na astmę notuje się w dawnym woj. łódzkim – u dzieci mieszkających w centrum miasta dochodzi on do 18%. Astma powoduje więcej nieobecności dzieci i młodzieży w szkole niż jakakolwiek inna przewlekła choroba. Nieobecności te są często przyczyną problemów z opanowaniem i zaliczeniem materiału, lęku przed złymi ocenami i poczucia niższości. Astma ma także wpływ na pogorszenie sprawności fizycznej dziecka. 
Wszystkie wymienione powyżej przekonania i przyczyny astmy uważamy za błędne. Z alergenami stykamy się przecież wszyscy, a chorują tylko niektórzy. Dlaczego?
Otóż dysponujemy i posługujemy się już sprawdzoną wiedzą dr. Kwaśniewskiego, dzięki której wiemy, jak nie dopuścić do astmy u tych ludzi, którzy właśnie są narażeni na tą chorobę. Rozpoznanie i prawidłowo prowadzona terapia według prawidłowej wiedzy pozwala uniknąć tym problemom. Trzeba zawsze znaleźć i usunąć właściwą przyczynę tej choroby. Przyczyną alergii i astmy jest niekorzystny, niezgodny z naturą człowieka model żywienia oraz przewaga układu wegetatywnego parasympatycznego w układzie oddechowym oraz pewna skaza – wada w organizmie, która umożliwia powstawanie uczuleń na różne alergeny, a nie wszyscy tę wadę na szczęście mają. Obecnie „leczenie” astmy polega najczęściej na podawaniu leków hamujących przewagę układu parasympatycznego. Najczęściej atropinę. Zamiast leków oraz hormonów sterydowych, które są dla człowieka, a zwłaszcza dla młodych organizmów bardzo szkodliwe, należy zastosować żywienie optymalne, które jest właśnie przyczynowym leczeniem astmy. Żywienie optymalne usuwa skazę – wadę i likwiduje przewagę układu parasympatycznego w układzie oddechowym. Potrzeba oczywiście czasu, aby organizm mógł uporządkować czynność układu wegetatywnego we wszystkich narządach, w tym w układzie oddechowym. U dzieci astma ustępuje bardzo szybko, bo młody organizm reaguje szybciej niż dorosły czy starszy. Dzieciom wystarczy zastosować samo żywienie optymalne, natomiast osobom dorosłym oprócz żywienia optymalnego należy obowiązkowo podać prądy selektywne S – pobudzające układ sympatyczny. Ta metoda doprowadza do trwałej równowagi w układzie wegetatywnym. Pan dr Jan Kwaśniewski oraz my już doświadczeni w leczeniu astmy jak i innych chorób wiemy, że gdyby matki w ciąży odżywiały się optymalnie, a potem karmiły przynajmniej dwa, trzy lata dziecko własną piersią, nie byłoby u dzieci stanów zapalnych, częstych infekcji, ani alergii czy astmy.
Prądy selektywne w przewlekłych stanach astmy można powtarzać, gdy odczujemy, że ich działanie osłabnie. Najczęściej dzieje się to po kilku miesiącach czy po pół roku. Czasami nie trzeba ich już powtarzać, bo pacjent tego nie potrzebuje. Natomiast w przypadkach napadu duszności prądy można, a nawet należy powtarzać co trzy miesiące, aż do uzyskania odczuwalnej poprawy. Leczenie takie jest bezpieczne i nieszkodliwe. Poprawia się niewydolność oddechowa, bo przy żywieniu optymalnym i zabiegach prądami selektywnymi zapotrzebowanie organizmu na tlen jest o wiele mniejsze niż przy innych modelach żywienia i innych metodach leczenia. Jest to bardzo ważne nawet w przypadkach chorób płuc, rozedmy czy nawet w przypadku usunięcia płuca! Dlatego też w przypadku wystąpienia astmy u dzieci czy dorosłych, bez żadnych obaw należy zdecydowanie podjąć tą formę leczenia, gdyż tylko żo i prądy selektywne typu S przyniosą zdecydowaną, szybką poprawę, a nawet bardzo często zupełnie zlikwidowanie choroby jaką jest astma oskrzelowa.
Opracowanie: 
mgr Jacek Kruszyński  
specjalista fizjoterapii 
Dom Wczasowy „GLOBUS” w Ustroniu
Artykuł ukazał się w miesięczniku "Optymalni" – kwiecień 2010